Kanyonların Özellikleri ve Kanyon Örnekleri

Kanyonların Özellikleri ve Kanyon Örnekleri

    Bir akarsuyun kireçtaşlı ya da kumtaşlı tortullar gibi oluşumlarda oyarak oluşturduğu derin ve dar boğazlara kanyon ismi veriliyor.

Kanyonlar Nasıl Oluşur?

    Genellikle su etkisinin başlangıç noktası olan bir toprak kırığı, zamanla sular tarafından genişletilir ya da derinleştirilir. Kanyonun girinti çıkıntılar çizerek ilerlemesi, kırılma çizgisinin izlediği çeşitli doğrultuların sonucudur.

    Kanyonların yamaçları genellikle sarptır, çünkü kayaçların geçirgen olması, her tür sellenmeyi ortadan kaldırır ve az ya da çok dayanıklı tabakaların üst üste gelmesinin sonucu olan birçok tümseğin oluşmasını sağlar. Kanyonun tabanında ırmak, çavlanlar ve kaya karmaşalarıyla kesilen bir yatakta köpürerek akar.

    En belirgin kanyon örneği, Arizona yaylasını yaran Colorado Irmağı' nın oluşturduğu Grand Canyon ( Büyük Kanyon) dur. Bu V biçimindeki dev yarık 1600 metre derinliğe ulaşır; genişliği, tepede, 13-16 km arasında değişir. Burada ırmağın dilimlendiği renkli düşey tabakalar dizisi (kahverengi kumtaşları, yeşil ve kırmızı killer, sarı ve beyaz kireç taşları, koyu renk şistler) jeoloji uzmanları tarafından incelenebilirler.

    Çok daha küçük olan Fransa' daki Verdon Kanyonu da kanyon örneklerine etkileyici bir örnek oluşturur. 21 km uzunluğunda, 700 metre derinliğindeki bu kanyon, Jüra Devri' nden kalma beyaz kireç taşları içinde oyulmuştur. 

Deniz Dibi Kanyonları

    Denizlerin dibindeki kanyonlar, derin kıta eteğini boydan boya parçalayan, çoğunlukla çok derin boğazlardır. Bir deniz dibi kanyonu sürekli kıvrıntılı bir yol izler ve yukarı kesimde, kıta sahanlığında bir çıkmazla son bulur; buna karşılık aşağı kesimdeki ucu, geniş ve yaygındır; boyuna profilinde güçlü bir eğimlilik ve pek çok eğim kesikliği görülür; V biçiminde enine profilliyse sarp yamaçlarla nitelenir. Uzun zaman deniz altında kalmış ırmak ağları olarak kabul edilen deniz dibi kanyonları, gerçekte bulundukları yerde akarsular tarafından oyulmuşlardır.

    Gerçek deniz dibi kanyonları' ndan başka ayırt edilebilen kanyon türleri; bir kıta vadisinin uzantısında çamurlu ırmakların oyduğu ırmak kanyonları, başlangıç noktası kıyıya çok yakın olan ve kıyı kumunun açıklara taşınması sonucu oyulan kanyonlardır.